Katerina N. Theofili.....ΜΟΝΟ ΜΕ ΣΕΝΑ ...

Σκυλάκι μου θεϊκό! Μόνο η αγάπη σου η πιο μεγάλη και η πιο βαθιά όλης της ζωής μου είναι το ρούχο μου! Με λάτρεψες-σε λάτρεψα. απόλυτα! Άγγελος της καρδιάς μου παντοτινός! Χαρά κι ελπίδα και δύναμη μου έδωσες, με κράτησες από κάθε πτώση! Μην ανησυχείς λατρεμένε μου πανέμορφε πρίγκιπα, ποτέ δεν θα σε προδώσω ούτε με άνθρωπο, ούτε με σκύλο!  Σε ευχαριστώ για το ευωδιαστό κορμάκι σου που αρωμάτισε τα χέρια μου, δεντράκι φυτεύτηκες μέσα μου πάνω στην καρδιά μου και με προστάτεψες με τον ήσκιο της αγάπης σου... νιώθω τον ήσκιο σου να με χαϊδεύει... σε ευχαριστώ για όλα 💞είμαστε πάντα μαζί !

Το μουράγιο - ποίηση Χριστοδούλου

Η συγγραφέας, ζωγράφος και κριτικός

                 Κατερίνα Ν. Θεοφίλη
απαντά σε ερωτήσεις 

του συγγραφέα Δημήτρη Βαρβαρήγο

Βράδυ Πέμπτης, εν μέσω ενός καλοκαιρινού Δεκέμβρη, βαδίζω στη Σόλωνος για το βιβλιοπωλείο, να συναντήσω την λογοτέχνισσα και κριτικό Κατερίνα Ν. Θεοφίλη. Μια γυναίκα ανεξάρτητη, ελεύθερη, αντικειμενική και πλήρης συναισθημάτων. Την γνώρισα πρώτη φορά κάπου στο Θησείο στις λογοτεχνικές βραδιές που διοργάνωνε...  Η πρώτη θετική εντύπωση που σχημάτισα για την προσωπικότητά της προήλθε από τον αληθινό και ντόμπρο χαρακτήρα της. Ο λόγος της διάσπαρτος μέσα σε εύθυμη διάθεση μεταβάλλεται, αθροίζεται, προβάλλεται και στοχάζεται έννοιες, σκέψεις και ευαισθησίες μιας πλούσιας προσωπικότητας όμοια με αυτές που ξορκίζουν την μοναξιά, τον φόβο του αγνώστου, εξυψώνοντας κάθε φορά όλο και περισσότερο τις αξίες της ζωής. Η σχέση της με την κριτική λογοτεχνίας δεν είναι απλά η αφοσίωση σε μία δουλειά, αλλά τολμώ να πω πως είναι η φυσική της ύπαρξη.

                                                 Δημήτρης Βαρβαρήγος

                                                   Δεκέμβρης 2008

(Οι ερωτήσεις της συνέντευξης έγιναν τον Δεκέμβρη 2008. 
Οι απαντήσεις δώθηκαν τον Οκτώβρη 2009.
Η συνέντευξη δημοσιεύεται πρώτη φορά ηλεκτρονικά τον Νοέμβρη 2010.
Η συνέντευξη δημοσιεύεται έντυπα στον τόμο ''Τέχνη του Κόσμου'' 2013)

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Κυρία Θεοφίλη, γνωρίζω πως σας αρέσουν τα δύσκολα γι’ αυτό θα μπω κατ’ ευθείαν στα βαθιά. Η τέχνη είναι Αρετή;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Πρώτιστα σας ευχαριστώ που θεωρείτε ότι οι απόψεις μου έχουν μια κάποια σημασία για εσάς κι ας ελπίσουμε και για τους αναγνώστες. Ευθέως σας λέω πως εγώ θα διάβαζα ευχαρίστως μια συνέντευξη σκουπιδιάρη, μανάβη, βοθρατζή, σκαφτιά και τα τοιαύτα, ενώ θα δυστροπούσα διαβάζοντας μια συνέντευξη λογοτέχνη, καλλιτέχνη, αθλητή και των παρομοίων, κι αυτό, γιατί δεν μπορούν να με διδάξουν, να με διαφοροποιήσουν προς το καλλίτερο, οι απόψεις που δεν έχουν αντίκρυσμα στη στυγερή πραγματικότητα της επιβίωσης. Λυπάμαι πολύ που δυσαρεστώ το εσνάφι μου, αλλά είναι καιρός να το παραδεχθούμε: «Μέσα σε μια ιδεολογική σπουδαιοφάνεια ή έστω σε μια εικονική σπουδαιότητα, σώζουμε το τομάρι μας και κανενός άλλου!». Σώζοντας λοιπόν το τομάρι της ψυχής μου κι εγώ, σας απαντώ στο ερώτημά σας αν είναι ή όχι αρετή η Τέχνη: Η Τέχνη είναι Τέχνη (τουτέστιν: «εθιστική εξειδίκευση») και σαν όλες τις τέχνες απαιτεί γνώση και έρευνα. Δεν υπάρχει καλή και κακή τέχνη – υπάρχει λίγη ή αρκετή ερευνητική γνώση κι ως εκ τούτου: καλό ή κακό αποτέλεσμα τέχνης. Ο λόγος είναι συσσωρευμένο διανοητικό υλικό – όπως το “μεταχειριστείς” αυτή και την “μορφή” θα σου αποδώσει....

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Γράφετε από τα παιδικά σας χρόνια... Μιλήστε μου λίγο για το έργο σας, πώς ξεκινήσατε, ποιές ανατροπές και ανησυχίες ζήσατε;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Βγήκα μέσα από τον “άλλον πόλεμο” μιας υποκριτικής κοινωνίας. Είμαι “παιδί πολέμου” από “σπίτι πολέμου”. Λογοτεχνώ πριν ακόμα μάθω γραφή κι ανάγνωση. Στο Δημοτικό έγραφα παραμύθια, ποιήματα, ιστορίες... Γιατί; Για να επιβιώσω άλλοτε μέσα στην σιωπή κι άλλοτε μέσα σε “εμπόλεμη ζώνη”. Η λογοτεχνική μου ενασχόληση δεν ήταν το παιχνίδι μου, αλλά η διαφυγή μου από την συνεχώς σε  σύγκρουση ανθρωπότητα, ήταν η αντίστασή μου απ’  αυτήν την παράξενη βία του ανταγωνισμού για το κάθε τι που κατατρώγει τα μυαλά των ανθρώπων, ήταν, τέλος, η αμυντικά επιθετική μου στάση στην υποταγή και στην υποτέλεια που αξίωναν οι γύρω μου από εμένα επειδή οι ίδιοι είχαν μεταλλαχθεί σε “υποπροϊόντα” υποταγμένα κι ευτελή.

Από τότε, το μόνο που ανέτρεψα στον γραπτό μου λόγο είναι το ύφος γραφής – την τεχνική. Αναζήτησα μια πιό ευρεία παρουσίαση, υπονοούμενη και εικαστική των όσων ήθελα να εκτονώσω απ’ τις καταγραφές του μυαλού μου. Έναν δηλαδή τρόπο έκφρασης που απ’ την μια να με σηματοδοτεί κι απ’ την άλλη να με αποστασιοποιεί απ’ τον βιωμένο μου εαυτό. Κατάλαβα έγκαιρα πως για όλους τους ανθρώπους τα βιώματά τους είναι σημαντικά, αλλά δεν αφορούν τον διπλανό τους κι άρα λογοτεχνία δεν πρέπει να σημαίνει «εγωπαθητικό όριο», δηλαδή παραλήρημα, αφήγηση της ζωής μας, ούτε των προσωπικών μας αντιλήψεων. Χρειάζεται τεχνική και έρευνα των πληροφοριών μας. Όποιος το ξεχνά, θα αποτύχει ως συγγραφέας 100%.

Στα περί ανησυχιών που με ρωτάτε... Ανησυχίες συγγραφικές δεν καταδέχτηκα ποτέ να έχω... Ανησυχώ για την οργανική υγεία των ανθρώπων – για τίποτα άλλο. Τα αχ και βαχ για θεματάκια καταξίωσης, πνευματικής δημιουργίας, κοσμικής προβολής, νεοπλουτίστικης πλήξης, συναισθηματικής βαριεμάρας και αδιέξοδης φιλοχρηματείας, δεν με αφορούν καθόλου. Τα θεωρώ εξελίξεις ηλιθιότητας κι έχω αρκετή ευφυία ώστε να μην ενταχθώ σ’ αυτά.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Πόση στήριξη βρήκατε από τους δικούς σας;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Πιστέψτε-με, δεν πρόσεξα ποτέ αν είχα ή δεν είχα, υποστήριξη απ’ τους γύρω μου. Γιατί θα έπρεπε να είχα;.. και γιατί θα έπρεπε να με αφορά; Ο ευφυής πατέρας μου, μου πέρασε μηνύματα δύναμης κι αυτοσυγκρότησης κι αυτό ήταν αρκετό να εισαχθώ σε όποιον τομέα με εξέφραζε. Με έμαθε να “εγκεφαλοπερπατώ” με άναρχο γρήγορο ρυθμό. Ως εδώ όμως!∙ όχι και να μου κάνει το δεκανίκι. Θα περπατούσα μόνη με τα δικά μου πόδια και θα πρόσεχα μην τα σπάσω σε κακοτράχαλες διαδρομές. Ήξερα από παιδί πως αν δεν με στήριζα εγώ στις επιλογές μου, στις ανάγκες μου, στις αποφάσεις μου, θα ήταν ανώφελο όποιος κι αν με στήριζε δίπλα μου! Με την ίδια λογική δεν μπορεί και τίποτα να με λυγίσει. Είτε θαυμάσει κάποιος το λογοτεχνικό και εικαστικό μου έργο, είτε το βρίσει, το ίδιο και το αυτό μου κάνει, αλλά μελετώ κάθε τι που ακούω, εξετάζω και το καλό και το κακό που θα μου πουν... Δεν πετάω τίποτα – είμαι συλλέκτης κι αναλυτής μικροστοιχείων. Όλα για μένα είναι υλικό προς έρευνα.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να γίνετε κριτικός λογοτεχνίας;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Ο συγγραφέας είναι και κριτικός. Τα βιβλία δεν είναι παρά καταγραφές εγκεφάλων. Ήθελα να αναδείξω απ’ αυτά τα μυαλά, ό,τι καλό διαπίστωνα κι ό,τι κακό επίσης. Γιατί είχα τέτοια επιθυμία; Μάλλον για να συναναστραφώ αυτούς τους μικρόκοσμους. Ίσως ήθελα κάπου να ταξιδεύσω ως αναγνώστης και κάτι να συλλέξω απ’ το ταξίδι αυτό ως κριτικός. Το “σύμπτωμα”, μου παρουσιάστηκε όταν διάβασα κάπου 10 χρόνων το “έγκλημα και τιμωρία” του Ντοστογιέφσκυ... και μάλιστα είχα εντοπίσει ένα σοβαρό νοηματικό λάθος στο έργο... Αφού τα’βαλα με τον Ντοστογιέφσκυ σε τόσο μικρή ηλικία, από εκεί κι ύστερα ήταν παιχνιδάκι να τα βάλω με όλους και κυρίως με την δική μου λογοτεχνική παραγωγή... Μην νομίζετε πως μου χαρίζομαι... άλλο καπέλλο τώρα αν αυτολιβανίζομαι...∙ ανθρωπάκι είμαι κι εγώ, τα ’παμε... Οι ευεργετικά σπουδαίοι άνθρωποι δεν ξεχώρισαν ποτέ, δεν έλαμψαν ποτέ, κι άντε να’μειναν με δυο τρεις γραμμές σε τίποτα φθαρμένες εγκυκλοπαίδειες... Χμ... Ποιός ξέρει τον Πρήστλεϋ; Κι όμως ήταν αυτός που εντόπισε το οξυγόνο και σώζονται δισεκατομμύρια ζωές! Τελεία και παύλα∙ όποιος σώζει μια ζωή έχει επιβεβαιώσει την ύπαρξή του κι έχει ουσιαστικά δοξαστεί.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Είναι υπέρβαση για την ζωή μιας γυναίκας ν’ ακολουθήσει την λογοτεχνία ή απλώς ένα επάγγελμα όπως τόσα άλλα;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = ... Κι εγώ που νόμιζα πως υπέρβαση έκανε η μάννα μου που κουραζόταν ώρες να φτιάξει ιμάμ μπαϊλτί...! Άσε πια εκείνο το σκυφτό σφουγγάρισμα... καμπούριασε η έρημη γυναίκα! Κι αν πεις για τότε με τους Γερμανούς... “κόκκινη” ηρωίδα, ξυλοκοπήθηκε, σακατεύτηκε, αιμόπτυσε...μια ζωή σανατόριο... Θεωρώ πως σας έχω απαντήσει στα περί υπέρβασης... Τώρα, αν είναι επάγγελμα... χμ....θα ’πρεπε να πληρώνει, κι αφού δεν πληρώνει κάτι άλλο είναι... Και μιλώ και για άνδρες και για γυναίκες λογοτέχνες...και για ομοφυλόφιλους ακόμα... Γιατί μια γυναίκα δείχνει σπουδαία όταν καταπιάνεται με κάτι διανοητικό;... Μπα, δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα... Άλλωστε, η ιστορία της λογοτεχνίας έχει αποδείξει πως οι άνδρες συγγραφείς είναι παρασάγγας καλλίτεροι απ’ τις γυναίκες... Οι γυναίκες, παρ’εκτός ελαχίστων κλασσικών εξαιρέσεων, έχουν είτε ένα ελαφρύ κακόηχο και μονότονο ύφος γραφής, είτε ένα πομπώδες ψευτοσοφιστικέ σαν να κρατούν τον Πάπα απ’ τα κογιόνια.... Τέλος πάντων, πιο καλά μου’ρχεται να ασπαστώ πως είναι υπέρβαση η λογοτεχνία για έναν άνδρα, αλλά, στο βάθος μου νομίζω πως η λογοτεχνία είναι ένας “τόπος ναυαγίου”... επιβιώνουν σ’αυτόν οι ευφυέστεροι, οι ευρηματικότεροι, οι γενναιότεροι...! Όχι οι μίζεροι, όχι οι που πενθούν την μαύρη τους την τύχη, όχι οι που περιμένουν να πετάξει κανα γλαρόπουλο για να τους δώσει ιδέα ζωής γύρω τους....

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Η λογοτεχνία είναι ταξίδι στο άγνωστο ή ένα μέσον να το αναζητούμε; Είναι μια αλήθεια ή μία είσοδος στην ψευδαίσθηση;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Εμπνευσμένη η παρατήρησή σας. Καμμιά φορά είναι όλα αυτά μαζί ή και τίποτα απ’ αυτά. Εξαρτάται ποιός είσαι κι από ποιά οπτική κοιτάς το θέμα. Για μένα – επιμένω- η λογοτεχνία είναι ένα περίπου συμπέρασμα από έρευνα κι επεξεργασία του υλικού μας κόσμου. Με την ίδια λογική θα λειτουργούσα αν είχα να κάνω με δέρματα... δεν θα τα κρεμούσα έτσι ακατέργαστα... Θα εξέταζα τα στοιχεία του δέρματος κι αν ήταν να φτιάξω μ’ αυτά, παπούτσια, θα το  προσπαθούσα με όσο πιο τέλειο τρόπο και στοχεύοντας σε πιο προτότυπο σχήμα και αυξημένη λειτουργικότητα.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Η κριτική είναι εν δυνάμει ένα είδος λογοκρισίας;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Ο ίδιος ο λόγος είναι ένα είδος λογοκρισίας. Ο συγγραφέας κρίνει ακατάπαυστα την κοινωνία και άρα κρίνει τον λόγο της, την έκφρασή της και άρα “λογο-κρίνει”. Ε, λοιπόν ας τον λογοκρίνουν που λογοκρίνει! Θα πρέπει να το δεχθεί και να μην παρασταίνει τον ευαίσθητο. Η κριτική λογοτεχνίας αυτή καθ’ αυτή είναι ακίνδυνη... Μην σας πω και πως είναι ορδινάτσα της λογοτεχνίας∙ πάει από δίπλα και της γυαλίζει τα τσίγκινα γαλόνια της...

Αλλά για πείτε μου – να σας κάνω κι εγώ κάτι σαν συνέντευξη μέσα στην συνέντευξη – θεωρείτε πως έχουμε κριτικούς λογοτεχνίας που να δικαιολογούν το ερώτημα: «αν και κατά πόσο η κριτική είναι είδος λογοκρισίας»; Ποιοί κριτικοί; ...για πείτε μου δυο – τρεις... Σιγά τώρα μην είναι κριτικοί όσοι παρουσιάζουν ένα βιβλίο με σάλτσες και λιβανωτά και πλαδαρές ρομαντικούρες  και τα τοιαύτα κουραφέξαλα... “Κριτικοί” αλληλολιβανίσματος του στυλ: “κράταμε να σε κρατώ να ανεβούμε το βουνό” που γράφουν άρπα-κόλλα είτε για να φαίνονται, είτε για να πληρώνονται, είτε για να δικτυόνονται, είτε για να φιλανθρωπούν, είτε για να βγάζουν από πάνω τους υποχρεώσεις, είτε για να δημιουργούν στους άλλους υποχρεώσεις... Μπλιαχ! Τέτοιο εμετικό αλισβερίσι γελοίων, πληβείων! Ακούς εκεί “κριτικοί”;!.. πείτε τους «ζόμπι της τέχνης» αν θέλετε να ακριβολογείτε...! Κι επιτέλους, για να εξηγηθούμε επί του έργου, για να δούμε ποίοι είναι τέλος πάντων αυτοί οι “κριτικοί” που έχουν καταντήσει την ιερά υπόθεση της κριτικής σκέψης ένα παραγκόσπιτο που το τραντάζει  και το πιο σιγανό αεράκι... Για να δούμε φίλε Βαρβαρήγο ποιοί είναι αυτοί οι “κριτικοί”... (Τώρα  θα γελάσουμε διπλωμένοι στα δυο!)..Λοιπόν, είναι οι ίδιοι οι λογοτέχνες! Μάλιστα! Οι λογοτέχνες αλληλοστηρίζονται – νομίζουν – γράφοντας ο ένας για τον άλλον κάτι σαχλά προχειρολιβανίσματα, πότε σε εκδηλώσεις, πότε σε προλόγους βιβλίων και τα τέτοια. Αλλά λένε «α, εμείς δεν είμαστε κριτικοί» κι έχουν εξασφαλίσει – νομίζουν – άλλοθι, αφ’ενός ότι κανείς δεν  θα τους κατηγορήσει για τα χαζά που γράφουν, κι αφ’ετέρου κανείς δεν θα αξιώνει από ελόγου τους να διαβάζουν τόνους βιβλίων και να δουλεύουν αμισθί σαν τους μαύρους σκλάβους του κάποτε Νότου... καλή ώρα όπως την έχω ''πατήσει'' εγώ που επειδή έχω τον “επίσημο τίτλο” του κριτικού λογοτεχνίας, όχι απλώς θεωρούμαι υποχρεωμένη να διαβάζω ντάνες βιβλίων, αλλά και να εισπράτω και την φυσική απέχθεια του λογοτεχνικού κόσμου που είναι “και καλά” μοδάτο κι επαναστατικό να απεχθάνεται τα εξωγενή στοιχεία της δημιουργίας… τα “κριτικά παράσσιτα”. Λοιπόν τί; δεν θα έχω έπαρση; δεν θα αυτοδιαχωρίζομαι από τον συρφετό; ... γιατί όχι παρακαλώ; Είμαι συγγραφέας τριακοσσίων και βάλε βιβλίων και είμαι και κριτικός εκατοντάδων βιβλίων που ένα προς ένα τα μελέτησα πέντε και δέκα φορές έκαστο πριν αποτολμήσω να το κριτικάρω γραπτώς ή και προφορικώς. Κι έρχονται τώρα οι πληβείοι, οι συμβιβασμένοι, οι υποκριτές του χώρου αυτού, λογοτέχνες που γράφουν για τους “κολλητούς” τους -λογοτέχνες επίσης, κάτι σαλιαροαυνανιστικές κουβεντούλες και στο καπάκι λένε: «Απεχθανόμαστε τους κριτικούς – Εμείς δεν είμαστε κριτικοί» κι ώπα, βολεύτηκε το ζήτημα! «Α, δεν είστε κριτικοί ε; και τι είστε ρε μαλάκες»... να τους πει κανείς... «Πώς τότε τολμάτε και κάνετε εισαγωγικές προτάσεις βιβλίων σε παρουσιάσεις δώθε – κείθε, πώς προλογίζετε με λιβανωτά λόγια...; Κι αφού δεν σας πειράζει που το κάνετε εσείς, γιατί τότε σκυλιάζετε που το κάνουν κι οι άλλοι;... γιατί τους άλλους που είναι ακριβώς ό,τι κι εσείς, και κάνουν ακριβώς ό,τι κι εσείς, τους βαφτίζετε κριτικούς και τους σκυλοβρίζετε; Α, εσείς είστε οι φιλάνθρωποι ευαισθητούληδες κι οι άλλοι όχι... τα δικά σας κίνητρα είναι καθαρά – των άλλων όχι... Α, μάλιστα... είναι ζήτημα “κινήτρων”  χμ.. καταλάβαμε.. παρακαταλάβαμε μάλιστα...Μπλιάχ!» Λοιπόν φίλε μου Δημήτρη, δεκαράκι δεν δίνω για το ποιός λιβανίζει ποιόν και για ποιούς λόγους το κάνει, απλά διευκρινίζω πως όποιος συγγραφέας τα’χει με τους κριτικούς καλά θα κάνει να αρχίσει να βρίζει τον εαυτό του, γιατί ήταν αυτός ο ίδιος που κάποια στιγμή πήρε το μολύβι και έγραψε την γνώμη του για κάποιον συνάδελφό του... Ο ίδιος ο λογοτέχνης είναι και κριτικός και πρέπει να είναι – εκείνο που δεν πρέπει, είναι το να διαχωρίζει το τομάρι του απ’τους κριτικούς και μάλιστα τους σαλτσολόγους κριτικούς. Όσο για μένα... σε ό,τι στην ζωή μου έκανα (καλό ή κακό) ήμουν η θαυμαστή εξαίρεση του κανόνα... Και σας ρωτώ κύριε Βαρβαρήγο... όταν διάβασα το ιστορικό σας μυθιστόρημα «Υπατία» κι έγραψα ένα αναλυτικό κείμενο, σας γνώριζα προσωπικά; είχαμε πιεί κανά καρτούτσο κρασί μαζί; είχα κάτι να λαμβάνω από εσάς;..μας είχε συστήσει κανείς κοινός φίλος κι έβγαλα καμμιά εξυπηρέτηση σε κανέναν; και πώς ήμουν από υγεία τον Οκτώβρη-Νοέμβρη του 2007...; “φρεσκοτιτλούχος καρκινοπαθής” μόλις τρείς μήνες χειρουργημένη στο δακρυικό αδένα...  Είναι έτσι ή ψεύδομαι; Λοιπόν συναντηθήκαμε σε μια λογοτεχνική παρουσίαση σε ένα στριμωγμένο μπαρ κάπου στου Ψυρρή... κάτι μουρμουρίσατε εσείς, κάτι γκρίνιαζα εγώ... δυο κουβέντες άσχετες από τέχνη και στο “φεύγα”, σας κάλεσα στις ελεύθερες λογοτεχνικές βραδειές που έκανα στο Θησείο...την πρώτη φορά που ήρθατε δεν διαβάσατε τίποτα απολύτως... την ίδια εκείνη φορά σας ζήτησα να μου φέρετε βιβλίο σας... Το διάβασα, το ξαναδιάβασα, κι έκανα τις πρώτες κριτικές σημειώσεις μου που παρουσίασα στην ομάδα του Θησείου... κι όλα αυτά χωρίς καμμία απολύτως προσωπική επαφή... Κι αν η «Υπατία» σας δεν ήταν εκλεκτό γράφημα, θα είχαμε χαθεί εντελώς, κι αν εσείς ο ίδιος ήσασταν ένας μίζερος κοινωνικοποζάτος τύπος στεγνωμένος και πληκτικός, έ, τότε πια θα σας απέφευγα σαν όπως ο διάβολος το λιβάνι... Θέλω δηλαδή να πω πως για τον ρόλο της κριτικής χρειάζομαι απέναντί μου «έργο ποιότητας» και για τον ρόλο της φιλίας χρειάζομαι απέναντι μου «άνθρωπο ποιότητας» (δικών μου βέβαια προδιαγραφών ποιότητας...)..

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Έχετε κάνει εχθρούς με την κριτική σας;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη =  Κανέναν! Οι λογοτέχνες – ακόμα και οι “μιζερογράφοι” – δεν είναι μικρόψυχοι, ούτε συνειδησιακά ευτελείς. Εξ’άλλου, ακόμα κι ένας μωρόνους θα μπορούσε να αντιληφθεί τις ευεργετικές προθέσεις του κριτικού και επικριτικού μου λόγου και να διακρίνει στο πρόσωπό μου τον ειλικρινή φίλο της τέχνης κι όχι τον ποταπό ιδιοτελή. Προσωπικώς, δεν ένιωσα ποτέ κανέναν εχθρό δίπλα μου και μάλιστα για τέτοιο αστείο λόγο... εμ βέβαια, αστείος λόγος είναι το να γίνεται κάποιος εχθρός σου επειδή του’πες «δεν “έραψες” καλά - δεν έγραψες καλά, δεν “χτένισες” καλά...γι’ αυτούς και γι’αυτούς τους λόγους...»... Αν έτσι γίνονται οι οχθροί, τότε του καθενός οχθρός είναι ο γονιός του που του’κανε τις πρώτες παρατηρήσεις κι υποδείξεις... Ε...; είναι;... ε, ασφαλώς όχι! Το λοιπόν,  δεν νιώθω πως απειλούμαι διανοητικώς απ’ τα άτομα της λογοτεχνίας - αντιθέτως, θεωρώ πως οι άνθρωποι στον χώρο μας με συμπαθούν γιατί διαπίστωσαν πως δεν ξεπούλησα την όποια μου διάνοια, δεν χρηματίστηκα ποτέ για να λιβανίσω κανέναν, δεν χρησιμοποίησα τις ισχυρές γνωριμίες μου για να ανέβω μισό σκαλί παραπάνω απ’ όσο μπορούσε ν’ ανέβει το δικό μου πόδι, και κυρίως ξέρουν πως δεν πάσχω από σπουδαιοφάνεια και δεν υποκρίνομαι πουθενά και για κανέναν λόγο. Δεν ξέρω βέβαια τι θα έκανα αν προσπαθούσαν να με λαδώσουν με τίποτα μεγάλα ποσά. Δεν έχω εντοπίσει επακριβώς την τιμή πώλησής μου – υποπτεύομαι πάντως πως κι εγώ μπορώ να πουληθώ διανοητικώς. Το κακό είναι πως δεν βρίσκεται αγοραστής για το λογοτεχνικό ή κριτικό μου πνεύμα... αυτό μάλλον σημαίνει πως δεν το χρειάζεται και κανείς. Ας είναι... θα το αντέξω!

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Θεωρείτε πως όλες οι κριτικές καταθέσεις σας ήταν εύστοχες;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Εύστοχες ναι, όλες, αλλά κάποιες εξ αυτών ήσαν αγενέστατα ειρωνικές,  σκληροπυρηνικά ασφυκτικές, που ξεπερνούσαν τα όρια της τεκμηριωμένης κρίσης κι έφταναν στα θλιβερά βάθη της αλαζονικής επίθεσης... γι’ αυτές έχω μετανιώσει λίγο... όχι πολύ... λίγο, αλλά έχω μετανιώσει... Και δεν μετάνιωσα γιατί πλήγωσα τους άλλους, αλλά γιατί θλίβομαι που πλήγωσα τους άλλους... Αλήθεια σας λέω κύριε Βαρβαρήγο, αν είχα υπολογίσει πως οι αποδέκτες των κριτικών μου θα πληγώνονταν, ποτέ δεν θα τις έγραφα, ακριβώς για να μην λυπηθώ  που τους πλήγωσα... Θα μου πείτε, πώς είναι δυνατόν να μην το είχα φανταστεί...; κι όμως ναι – επειδή εγώ ποτέ δεν πονούσα όταν μου έκαναν κακή κριτική, ούτε να με κάμψει δεν μπορούσε κι ο πιο χλευαστικός λόγος, το διασκέδαζα μάλιστα κι από πάνω, νόμιζα πως αυτή την ψυχρόαιμη αντίδραση είχαν κι όσοι έτυχαν της δικής μου κριτικής...Θεωρούσα πως ο λογοτέχνης ως δια-νοητικός θα είχε πολλαπλές συναισθηματικές άμυνες... Γερνώντας, κατάλαβα, πως οι άνθρωποι που γράφουν δεν είναι όλοι και λογο-τέχνες ώστε και δεν λειτουργούν δια- νοητικά, αλλά προχειροσυναισθηματικά.... Τώρα πλέον, σπανίως με πιάνει το ασυγκράτητό μου κι εκφέρω άποψη γι’ αυτούς που απλώς γράφουν εκτονωτικά, παραληρηματικά... Τώρα, ασχολούμαι μόνον με τους λογο-τέχνες, δηλαδή αυτούς που τους αφορά ο λόγος σαν υλικό το οποίο για να μορφοποιηθεί, απαιτεί σύνθετη γνώση και συνεχή έρευνα. 

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Είστε ποιήτρια και πεζογράφος. Πόσο δύσκολο είναι για μία κριτικό το γράψιμο; Έχει την αντικειμενική κρίση απέναντι στα κείμενά της;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Ξεκίνησα ως πεζογράφος απ’ τα παιδικά μου χρόνια... Έγραψα χιλιάδες σελίδες όλων των λογοτεχνικών ειδών... Καμμία δυσκολία δεν συνάντησα. Δεν υπάρχει σύγκρουση λογοτεχνίας και κριτικής σκέψης. Όσο για την αντικειμενική κρίση στα έργα που γράφω... σας το λέω ευθαρσώς: Καμμία αντικειμενική κρίση! Είμαι μία υπέροχη ελαττωματική συγγραφέας! Αδιόρθωτη παρά τις υποδείξεις της κριτικής μου τάσης. Παίζω, κι όταν παίζω δεν ανέχομαι ούτε ο εαυτός μου να μου λέει «πρόσεξε μην χτυπήσεις»... Άστον να λέει... άμα χτυπήσω, τον έχω εκεί τον κριτικό εαυτό μου να μου δέσει κανά τραύμα...

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Πώς θα χαρακτηρίζατε σήμερα το χώρο του βιβλίου;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Όπως θα τον χαρακτήριζα πάντα: Εμπορικό κι Υποκριτικό! Τζίρος να γίνεται! Το καλό και το σκάρτο εμπόρευμα στον ίδιο πάγκο! Εκδότες, συγγραφείς, κριτικοί κι αναγνώστες όλοι είμαστε συνένοχοι! Οι εκδότες ενδιαφέρονται να πουλήσουν γελοιοποιώντας ποικιλοτρόπως τους συγγραφείς. Οι συγγραφείς, ενώ απλώς και μόνον δουλεύουμε για το δικό μας ζωτικό ψεύδος, καμωνόμαστε τους σωτήρες της ανθρωπότητας κι ανακυκλώνουμε ιδέες κι εμμονές μας απ’ τα βιωματικά μας πεδία, ανακυκλώνουμε έννοιες κι αξίες χωρίς αντίκρισμα και μάλιστα με κρυφό πόθο να τις πουλήσουμε και να χειροκροτηθούμε γι’ αυτές. Οι κριτικοί... (τα’παμε και παραπάνω)... άστα να πάνε...(και εδώ τολμώ να εξαιρώ τον εαυτό μου)... εξουσιομανείς, προχειρολόγοι, κομπλεξικοί, λεξιθήρες, σαλτσολόγοι, κόλακες της πιο ξεπεσμένης αυλής, υποκρίνονται πως “ανακάλυψαν την Αμερική” σε ένα βιβλίο, και δεν έχουν ανακαλύψει μήτε χωράφι μέσα σ’ αυτό... διαβάζουν με τα τσίνορα στα μάτια... κρατούν το λιβανιστίρι και προχωρούν... Και για να δούμε και τους αναγνώστες...: άλλο “ελαφρύ πένθος” κι ελόγου τους... Μην τους δώσεις να διαβάσουν τίποτα πολύπλοκο, τίποτα που δεν θα αφορά τα δικά τους όρια, θα σε πουν αμέσως “κακό συγγραφέα” ή ψυχοπαθή- στην καλλίτερη περίπτωση. Οι αναγνώστες χαλούν τους συγγραφείς, τους υποβάλλουν να σκέπτονται μαλακούς τρόπους προσέγγισής τους, να ακολουθούν τα αχνάρια τους, να γίνονται ευκολοχώνευτοι μπας και βαρυστομαχιάσουν οι αναγνώστες τους και λιγοστέψουν οι ζητωκραυγές τους.   Μην παρηγοριέται κανείς μας – όλοι μας είμαστε συνενοχικά εγκληματίες. Και σας το τονίζω, πως διόλου δεν μελαγχολώ αν δεν συμφωνεί κανείς μαζί μου και διόλου δεν χαίρομαι αν συμφωνεί. Αφού συμφωνώ εγώ μαζί μου, όλα “βαίνουν καλώς” στην συν – είδησή μου∙ σημαίνει πως το άθλιο συνειδησιακό τομάρι μου αν και τρεκλίζει απ’ τους συμβιβασμούς, την υποκρισία, την κενοδοξία, μιας καθόλα εκπορνευμένης καθημερινότητας, δεν έπεσε ακόμα...

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Τα πρότυπα που πιστεύουμε σε νεαρή φυσικά ηλικία, επηρέασαν σε κάποιο βαθμό τις σκέψεις και το έργο σας;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη =  Όπως ανέκαθεν ισχυρίζομαι «εαυτός δεν υπάρχει» - είμαστε ό,τι μας δίδαξαν, όποιοι μας τα δίδαξαν... Κυρίως είμαστε οι γονείς μας κι ας υποκρινόμαστε πως εξελιχθήκαμε πέρα απ’ αυτούς... Σε ό,τι με αφορά, εντοπίζω το πρότυπό μου στο πρόσωπο του πατέρα μου και όχι επειδή με γαλούχισε με υψηλές ιδέες και κοινωνικές συμπεριφορές (αυτό φρόντισε να μην το κάνει), αλλά μου εμφύτεψε αφ’ενός μια τάση απομυθοποίησης των ιδεών και συμπεριφορών κι αφ’ετέρου μια τάση μυθοποίησης των απομυθοποιημένων αυτών. Δηλαδή, μ’ έμαθε να αντιλαμβάνομαι το «τίποτα», αλλά να το απολαμβάνω αυτό το «τίποτα» σαν να’ναι «κάτι»... Καταργώντας μυθοποιήσεις ιδεών και μαζικών συμπεριφορών, δείχνεις στο άτομο ξεκάθαρη την ύλη του να την υπερασπιστεί. Κι όποιος υπερασπίζεται την οργανική του ύλη, υπερασπίζεται και των άλλων γύρω του. Πιστέψτεμε κύριε Βαρβαρήγο, ξέρω πολλούς ιδεολόγους και διανοητές που χαϊδολογούν απ’ το πρωί μέχρι το βράδι την κοινωνική τους πόζα κι άμα τους “κάτσει” κανένας “δύστροπος” καρκίνος, καταρρέουν σαν ραδικόφυλλα από πένθος και συντριβή και δεν πιστεύουν πως σ’αυτούς συνέβη τέτοιο κακό, ακριβώς γιατί θεωρούσαν τους εαυτούς τους αλώβητους προστατευμένους μέσα στην πανοπλία της  κενοδοξίας τους. Αμ, αν είχαν συνειδητοποιήσει την ύλη τους και τα όρια της ύλης τους θα ’σαν πανέτοιμοι και για την αρρώστια και για τον θάνατό τους. Συνεπώς, τα  «πρότυπα», είναι η προσχέδια εικόνα μας... παίζουν καθοριστικό ρόλο στο κάθετί μας...στο πώς θα ζήσουμε, ακόμα και στο πώς θα πεθάνουμε. Κι όταν οι άνθρωποι συγκρούονται μεταξύ τους, πάλι τα «πρότυπα» φέρουν την ευθύνη... Κάποτε, τσακώθηκα άσχημα με κάποιον επισκέπτη που ούρησε και δεν έπλυνε τα χέρια του... Όταν έφυγε κι ανέλυσα το γεγονός, κατάλαβα και αχνογέλασα πως στην πραγματικότητα, τσακώθηκε ο πατέρας του με τον πατέρα μου, ο παππούς του με τον παππού μου και πάει λέγοντας... απλή μαθηματική... ο πατέρας του δεν έπλενε τα χέρια του όταν ουρούσε, ο δικός μου τα έπλενε...έτσι τον είχαν μάθει... Άρα, εγώ είχα ασπαστεί ως καλό αυτό που έκανε το δικό μου πρότυπο, κι ο επισκέπτης μου είχε ασπαστεί για καλό εκείνο που έκανε το δικό του πρότυπο... Τα “υψηλά” μας πρότυπα είναι τα παιδικά καθημερινά μας πρότυπα...όλα τα άλλα πρότυπα είναι δευτερότυπα και λίγο μπορούν να μας διαμορφώσουν και να μας κατευθύνουν.... «Ήθος το προ τοκέων» - είπε εύστοχα ο Αισχύλος!

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Ποιά τα αγαπημένα σας βιβλία, αυτά που σηματοδοτούν κάποιες αξίες μέσα μας.

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη =  Δεν μου επιτρέπεται να αναδείξω μερικά από τα χιλιάδες βιβλία που έχω διαβάσει και ούτε ασπάζομαι το περιεχόμενο της λέξης «αξία». Μπορώ όμως να σας πω πως βιβλία που κάνουν τον άνθρωπο πιο έξυπνο, που ξύνουν την αντίληψή του, είναι στην πρώτη επιλογή μου.

Και «τι σημαίνει έξυπνος;» μοιραία θα αναρωτηθείτε... Έξυπνος είναι ο άνθρωπος που ερεύνησε και εν μέρει γνώρισε την υλική του υπόσταση και τον μοριακό υλικό του ρόλο μέσα στο σύμπαν. Ένας έξυπνος άνθρωπος ποτέ δεν μπορεί να είναι υποκριτής, δειλός, συναισθηματικά και υλικά τσιγκούνης, μίζερος, γελοίος υπηρέτης κανενός συστήματος, ούτε καν του συστήματος του εαυτού του – κυρίως ο έξυπνος άνθρωπος είναι αυτός που ευθυμολογεί - όχι βεβαιώς αερολογώντας -και που πηγαία γελά! Ο έξυπνος άνθρωπος είναι αυτός που κατάφερε να αφουγκραστεί τον κόσμο και να μετριάσει τις διεκδικήσεις του απ’ αυτόν, να τον κατανοήσει, να τον συγχωρέσει και να αποσυρθεί απ’ αυτόν  σαν αεράκι, οδεύοντας σ’ ένα άλλο, ποιός ξέρει ποιό, μεταθανάτιο υλικό πεδίο...

Ο έξυπνος άνθρωπος, όπως κι ο ανόητος, “κατασκευάζονται” – μην σας σοκάρει το σχόλιό μου. Σας προτείνω ως πρώτη κίνηση,  αν θέλετε να κατασκεύασετε έναν έξυπνο άνθρωπο, να τον γαλουχήσετε απ’ τα παιδικά του χρόνια με «μύθους Αισώπου» και «ιστορίες του Ναστραδίν Χότζα», αλλά  απαραίτητη προϋπόθεση αυτού που διδάσκει είναι να αποδεικνύει την διδασκαλία του στο δικό του πετσί – όχι “δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις”... Εν ολίγοις σας λέω, πως όποιος δεν εννοεί τα λεγόμενά του δεν πρόκειται να πείσει ένα παιδί γι’αυτά. Με την ευκαιρία της ερώτησής σας, επιτρέψτε μου να τονίσω πως οι γονείς κι οι απανταχού σύμβουλοι παίδων, που θεωρούν πως με μουσικές, αθλήσεις, ξένες γλώσσες, λογοτεχνίες, θεατρικές παραστάσεις κι άλλα τέτοια φορτία, θα κάνουν το παιδί εξυπνότερο, είναι βαθιά νυχτωμένοι...∙ το μόνο που θα “κατασκευάσουν” είναι μια μορφωμένη, αλλά καταθλιπτική ύπαρξη – δηλαδή, τον πιο ανόητο άνθρωπο: τον λυπημένο άνθρωπο!

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Εστετισμός, ευαισθησία, αφοσίωση είναι στοιχεία απαραίτητα στο λογοτέχνη ή απλά μια έφεση στο γράψιμο είναι αρκετή;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη =  Καμμιά φορά ένα ζζζ μιας μύγας είναι αρκετό ερέθισμα να ξεκινήσεις να γράφεις για το ταξίδι μιας μύγας, αλλά ύστερα τι γίνεται; Αν δεν μάθεις περί τίνος πρόκειται, αν δεν ερευνήσεις και δεν συγκροτήσεις τα στοιχεία αυτού του ταξιδιού, τότε ούτε η μύγα, ο μικρός αυτός ήρωας, δεν θα σου παραδώσει την ύπαρξή της για να την εντάξεις στο δικό σου έργο – στην δική σου δηλαδή ύπαρξη. Τίποτα δεν είναι αρκετό στην λογοτεχνία και το να είσαι απλώς αφοσιωμένος, ευαίσθητος, αισθησιακός και τα λοιπά, σε μια τέτοια υπόθεση δεν αρκεί∙ πρέπει να είσαι παρατηρητής, ερευνητής, συνοδοιπόρος της όποιας μύγας σε όποιο ταξίδι...

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Μετά από κάθε κυκλοφορία κάποιου βιβλίου πώς αισθάνεστε;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Μετά από κάθε έκδοση βιβλίου δικού μου ή και συναδέλφων μου, λέω μέσα μου: «Άντε... βολέψαμε πάλι το ζωτικό μας ψεύδος...κάναμε την ωραία τρύπα μας στο νερό!». Το τι απολαμβάνω το κολύμπι στην τρύπα αυτή, δεν λέγεται!.. κουβεντολόγια, γκρίνιες, θαυμασμοί, ψευτοεπαίνοι, εκδηλώσεις, χειραψίες, συγκινήσεις, απόψεις, φίλοι κι εχθροί σε ανακύκλωση ψυχικού υλικού, διανοητικών συζητήσεων φαγοποτία όπου βρίσκουν την χαμένη τους ταυτότητα τα έφηβα πειράγματα και τα ανέκδοτα του Γιορίκα... κτλ κτλ... Ε, αυτή η ουτοπία της τέχνης κάνει τελικά την δουλειά της «σαν τον θάνατο και την πείνα» που λέει κι ο Μπλαίζ Σαντράρ... «...Κάνε σαν τον θάνατο και την πείνα, κάνε την δουλειά σου...»

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Το πολιτικό σας όραμα μέσα από τη σχέση σας με την λογοτεχνία επιτεύχθηκε;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Δεν είχα ποτέ πολιτικό, ούτε πολιτισμικό όραμα, ούτε καν όραμα. Θεωρούσα ανέκαθεν πως αυτά είναι καμώματα των ανθρώπων που όμως δεν απαρτίζουν το Σύμπαν! Είναι και οι σκύλοι και τα φίδια κι οι κατσαρίδες κτλ... αν είχα όραμα, θα ’θελα να αφορά το πολιτειακό των λύκων για παράδειγμα... Και για να σοβαρευτώ: Το δικό μου όραμα δεν είχε να κάνει με την λογοτεχνία... Είχε να κάνει με την ερευνητική ιατρική και την πυρηνική φυσική... Αν σας πω, θα με περάσουν για “λάσκα βίδα”  και βαριέμαι να καυγαδίσω και γι’αυτό... οπότε ας το πάρει ο Αίολος...(που λέτε κι εσείς στην «Υπατία» σας: «Αίολε τί περιμένεις..;»...)...

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Είναι προτιμότερο να δείχνει κανείς ευτυχισμένος ακόμη κι όταν δεν είναι;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Στο «ευ» της τύχης πιστεύει εκείνος που πιστεύει στην τύχη. Άρα έχω καταργήσει απ’ το προσωπικό μου λεξικό την λέξη «ευτυχία» που παραπέμπει στο τυχαίο. Αν όμως εννοείτε «να δείχνει κάποιος χαρούμενος κι ας μην είναι», τότε, και μιλώ αποκλειστικά για τον εαυτό μου, βεβαιότατα είναι προτιμότερο να δείχνει κι ας μην είναι. Κι αυτό, όχι για να υποκριθεί τον δυνατό και τον αλώβητο, αλλά αφ’ ενός για να μην διαιωνίζει την μιζέρια του κι αφ’ετέρου για να μην μιζεριάζει και τις ζωές των άλλων! Εξ’ άλλου, γιατί η λύπη θα πρέπει να ’χει μια διέξοδο πάντα πάνω στους απέναντί μας; Όποιος είναι λυπημένος ας κάτσει να εξετάσει την λύπη του με τον εγκέφαλό του. Χρειάζεται και βοηθούς σκέψης δηλαδή; Αφού βγήκε απ’ το καβούκι της λύπης του για να ανακουφιστεί π.χ. σε μια εύθυμη παρέα, σημαίνει πως η λύπη του δεν ήταν και βαρέων βαρών κι άρα ας ανακουφιστεί χωρίς να αξιώνει να φορτώσει τους άλλους μ’ ένα βάρος που κι ο ίδιος δεν το ζυγίζει ως βάρος.

Κύριε Βαρβαρήγο μ’ ακουμπήσατε στο “σημείο” που με σαλτάρει κυριολεκτικά! Απεχθάνομαι αυτές τις στραβοκατεβασμένες φάτσες με τα αχ και βουχ και βαχ συνέχεια για το τίποτα, γιατί το παιδί δεν διάβασε, γιατί ο γκόμενος δεν τους χαμογέλασε, γιατί το φουστάνι τους είναι κάπως, γιατί το λάστιχο ξεφούσκωσε, γιατί πάντα κάτι τους λείπει στα πολλά που έχουνε, γιατί πάντα πλήτουν εκ των έσω τους κι όλο ουφ και ξουφ... Έλεος πιά! Εδώ ο κόσμος φλέγεται, παιδιά πεθαίνουν της πείνας, κορμιά κατακρεουργούνται κι οι νεόπλουτοι άθλιοι τολμούν να γκρινιάζουν για ελλείψεις και προβληματάκια κι έχουν όλοι τους τον προσωπικό τους ψυχαναλυτή! Χιλιοσέλιδο βιβλίο θα μπορούσα να γράψω περί της σαδιστικής νοοτροπίας αυτών των μεμψίμοιρων ανθρώπων! Αυτή είναι η μεγαλύτερη χυδαιότητα που δεν ανέχομαι και δεν της αναγνωρίζω κανένα ελαφρυντικό.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Η αόρατη δύναμη του πνεύματος, όταν βρίσκεται σε πλήρη ελευθερία, μπορεί να κινήσει την ιστορία;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Ευτυχώς όχι! Εξηγούμαι: Όταν λέμε «αόρατη δύναμη» δεν εννοούμε και «άυλη» κι άρα ως υλικό, κάτι μπορεί κι αυτό να κινήσει – εξαρτάται πάντα απ’ την επεξεργασία του. Αλλά την ιστορία να κινήσει, νομίζω αδύνατον, επειδή οι “ιστορικές εξελίξεις” ελέγχουν έως καθοδηγούν, και διαπλάθουν ακόμα, τις μορφές τέχνης και άρα και την διανοητική σκέψη. Θέλω να πω, πως η τέχνη και η διανόηση έπονται των ιστορικών εξελίξεων είτε ως μορφές αντίδρασης κατά αυτών των εξελίξεων, είτε ως μορφές καταγραφών αυτών των εξελίξεων. Στην ουσία, δεν υπάρχει πνεύμα διαμορφωμένο ελεύθερα κι άρα ενδυναμωμένο αυτόφωτα, ώστε αν αποσιμπιεστεί να μπορεί κάτι να ανατρέψει ή να κινήσει. Αν υποθέταμε όμως πως μπορούσε να υπάρξει ελεύθερα διαμορφωμένο πνεύμα κι άρα υπερδύναμο αυτοσυγκεντρωτικά και αν – υποθετικά πάντα – αυτό αποσιμπιέζοταν απ’ την εστιακή του κάλυψη, τι θα γινόταν; ίσως μια έκρηξη μορίων που θα κατέστρεφε το ίδιο του το πνευματικό είδος, χωρίς να διαμορφώσει ή να μετακινήσει την ιστορία η οποία συνθέτεται με αργές μαθηματικές διαδικασίες.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Πιστεύετε στον Θεό, στους ανθρώπους, στη φιλία, στον έρωτα, στην αγάπη, στην ατομική ελευθερία;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Δεν πιστεύω σε έννοιες εκτός απ’ την έννοια της ανάγκης. Η μόνη έννοια με κινητικό περιεχόμενο είναι η λέξη «Ανάγκη»... Από κει κι ύστερα έχουμε τον πολύ σοβαρό διαχωρισμό των επίπλαστων αναγκών και των βιολογικών αναγκών... Μας τα μπέρδεψαν τόσο πονηρά τα πράγματα που τώρα πια οι επίπλαστες ανάγκες θεωρούνται βιολογικές κι οι βιολογικές θεωρούνται επίπλαστες. Δεν ξέρουμε τι μας γίνεται, τι αληθινά χρειαζόμαστε και τι όχι; είναι αρκετό άραγε το να’χεις πλούσιο γεύμα αλλά να μην έχεις έναν ερωτικό μύθο στο μυαλό σου; Επειδή δεν ξέρω ακριβώς να απαντήσω, επιτρέψτεμου να κάνω μία “τρίπλα” και να πω πως και το αληθινό και το επίπλαστο χρειάζονται σε μερικές δόσεις... Προσωπικώς όλα όσα προαναφέρατε θέλησα να τα γνωρίσω στο μεγαλύτερο τους μέγεθος κι είναι πράγματι στοιχεία του ζωτικού μου κύκλου, σκηνές του πολύπρακτου μου έργου, αλλά ήμουν περισσότερο θεατής τους κι ολιγότερο οπαδός τους.  Ύστερα από ‘κεραυνώδη’ διαδρομή κατέληξα στο σημείο εκκίνησής μου, πως δηλαδή όλα μα όλα γίνονται από την ανάγκη να θυμάσαι πως υπάρχεις. Αν λοιπόν κάτι ή κάποιος με έκανε (ή και με κάνει σε χρόνο μέλλοντα) να θυμάμαι πως υπάρχω, σ’ αυτόν πιστεύω... και σίγουρα αυτός δεν είναι ο Θεός που κατασκεύασαν οι άνθρωποι ως αχθοφόρο των αμαρτιών και των προβλημάτων τους.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Είναι φορές που όλοι οι άνθρωποι έχουμε δικαίωμα στην υπερβολή. Εσεις έχετε ανάλογες στιγμές κάποιας υπερβολής;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Πολύ έξυπνο κι αυτό σας το ερώτημα!∙ σαν υπαρξιακή παγίδα! Για να δούμε αν σας “ξεφύγω”... Λοιπόν, για να συζητάμε για «υπερ-βολή» θα πρέπει να ορίσουμε και «απόσταση σημείου βολής»! Αν λοιπόν η απόσταση σημείου βολής ορίζεται κάθε φορά διαφορετικά (από διαφορετική δηλαδή σκέψη), κάποτε οι βολές θεωρούνται εύστοχες και κάποτε υπερβολές. Δικαίωμα ή μη δικαίωμα στην «υπερ – βολή» δεν υπάρχει. Σημαδεύεις τον στόχο με πρόθεση να ευστοχήσεις! Αν δεν μετρήσεις καλά την «απόσταση σημείου βολής» τότε θα «υπερ-βάλλεις» και θα πληρώσεις το τίμημα της αστοχίας σου. Είναι γεγονός πως άνοιγα πολύ την απόσταση σημείου βολής, σε όλα, ακόμα και στον έρωτα που έχει δυσδιάκριτη και κινούμενη εσωτερικότητα, όμως αυτοσυγκεντρωνόμουν, αφοσιωνόμουν απόλυτα, παρατηρούσα ως και τα πιο αόρατα ίχνη, ζύγιζα και τις πιο ανάλαφρες πνοές του ανέμου πριν επιτρέψω στην βολίδα μου να φύγει από εμένα. Αν με την λέξη «υπερβολή» χαρακτηρίζουμε την μακρινή βολή κι όχι την υπερφαλάγγιση του στόχου, τότε μόνον «υπερ- βολές» έριξα και πέτυχα γιατί γοητεύτηκα απ’ τον στόχο χωρίς να τον υποτιμώ, αλλά και χωρίς να τον υπερεκτιμώ, πάντα όμως με αφοσίωση, ερευνητική παρατηρητικότητα και ρισκαδόρικη εύθυμη διάθεση.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Υπάρχει κάποιος στόχος που δεν έχει επιτευχθεί;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Οι δικοί μου στόχοι περιορίστηκαν σ’ έναν μεγάλο πρισματικό κινούμενο στόχο: Να διδαχθώ την ύλη του σύμπαντος κόσμου στα πλαίσια του εφικτού των δυνάμεων μου. Με αυτήν την λογική αν και κάπως θεωρητική αντιμετώπιση, αντιλαμβάνομαι κέρδος μου, ευστοχία μου, ακόμα κι ό,τι δεν κέρδισα, και ό,τι δεν ακριβοστόχευσα. Κάθετι που με διδάσκει με γοητεύει, με εμπλουτίζει σαν αντίληψη. Πάντως στους βασικούς στόχους που κάποιος στοιχειοθετεί την ζωή του, νομίζω πέτυχα απολύτως. Καλλιέργησα ανθεκτική και ωραία την προσωπικότητα του παιδιού μου, αγαπήθηκα απ’ τους συγγενείς μου, με εμπιστεύτηκαν φίλοι ιεροί με σπάνια πολυσύνθετη προσωπικότητα, έγραψα πολλά βιβλία, διάβασα πολλά, συμπόνεσα, προστάτεψα ανθρώπους, είδα τρομερές ζωές και ζοφερές φιγούρες, μπήκα σε χώρους επικίνδυνους, ρίσκαρα, γέλασα, έκλαψα, πάλεψα με την ταπείνωση της αρρώστιας και το μεγαλείο του θανάτου. Υπηρέτησα επάξια το ζωτικό μου ψεύδος! 

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Βρήκατε ποτέ στη ζωή σας το αληθινό πάθος;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη =  Η λέξη «πάθος» υπο-τιμά τις προθέσεις μου, που όλες μα όλες ήθελα να απορρέουν από «συν- είδηση» που θα πει αντίληψη και γνώση. Μ’ αυτήν την έννοια το αληθινό μου “πάθος” ήταν η γνώση... βρήκα κομμάτια της επιφάνειας της, όχι του πυρήνα της∙     δεν γίνεται αυτό, αφού κι εγώ είμαι ένα ίχνος μέρος της γνώσης της ζωής... πώς μπορώ να μετακινηθώ τόσο ώστε να καταφέρω να γνωρίσω τα άλλα μέρη της κι ιδιαίτερα την εστία της;! Τώρα, για να’μαστε ακριβολόγοι, ανεξαρτήτως αν μεταφορικά με την λέξη πάθος θέλουμε να υποδηλώσουμε μια έντονη συγκινησιακή κατάσταση κι ασυγκράτητη επιθυμία, καθ’ολοκληρία κι ουσιαστικά η αρχαιοελληνική  λέξη «πάθος» σημαίνει νέτα σκέτα «βλάβη». Λοιπόν, αν και εντοπίζω στην ψυχοσύνθεσή μου κάποιες ψιλές μαζοχιστικοσαδιστικές τάσεις, δεν έχω προοδεύσει τόσο στην διαστροφή μου που να θέλω την βλάβη μου. Κι επειδή, με το ταμπεραμέντο της ευφυούς διακριτικότητας που σας χαρακτηρίζει κύριε Βαρβαρήγο,  το πάτε στην λογοτεχνία, αλλά κυρίως στον έρωτα, εγώ με κουτσομπολίστικη ευχαρίστηση, θα ρεαλιστικοποιήσω την απάντηση... Λοιπόν, είναι πολύ του γούστου μου τα  ερωτικά σενάρια του παλιού κωμικού κινηματογράφου... τουτέστιν: με όποιον μοιράζομαι γέλιο, τον ερωτεύομαι (για κανα μισάωρο), αλλά αληθινό πάθος ως αληθινή βλάβη, δεν... “έπαθα” ποτέ...

Αν  πάλι, με την έννοια ‘‘πάθος’’ θελουμε να σηματοδοτήσουμε το όριο της αφοσίωσης – κυρίως της ερωτικής αφοσίωσης – τότε επιτρέψτε μου να σας απαντήσω ‘‘συνθηματικά’’ με ένα παλιό ρητό μου που δεν βεβήλωσα ποτέ ως ιερά αρχή μου: «Για να γίνει κάποιος Θεός μου πρέπει πρώτιστα να γίνει πιστός μου»… αντιλαμβάνεσθε λοιπόν πως δεν με αναγνώρισε κανείς σε όλο το μεγαλείο (μου) Θεό του ώστε να του ανταποδώσω την θεοποίηση! Τώρα πώς γίνεται και μοιάζω να “παθιάζομαι”, ε, αυτό είναι το αντιφατικό μου στοιχείο... ποιός ξέρει τι τρέλλα κουμαντάρω κι εγώ..;!... είναι φορές που υποπτεύομαι πως τα “παθιάσματά” μου δεν είναι παρά «έμμονες ιδέες» ενός είδους ''πικαρέσκο'' θεατρικότητας, που τους έδωσα υλική υπόσταση.

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Σε ποιές συνήθειες του συρμού αντιστέκεστε;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη = Θα σας πω μια ρήση απ’ το βιβλίο μου «Διανοητικές Ασκήσεις»: «Δεν προσπαθώ ν’ αλλάξω την ανθρωπότητα – προσπαθώ η ανθρωπότητα να μην αλλάξει εμένα». Ακόμα και τα όποια χάλιά μου δεν θα τα αλλάξω επειδή το θέλουν οι άλλοι. Δεν προσπαθώ σε κανέναν να διδάξω το κάπνισμα – μην προσπαθεί κανείς να μου το κόψει. Όλοι είμαστε «σύσταση εθισμών» - οργανικών, συναισθηματικών, ιδεολογικών κτλ, ε, λοιπόν, καλά θα κάνει ο καθένας μας να ασχοληθεί με την διαφύλαξη ή το κόψιμο των δικών του και να αφήσει την καμπούρα του άλλου, φορτωμένη με την δική της πραμάτεια, όπως αντέχει να πορεύεται... Τέλος πάντων, εγώ αντιστέκομαι στους “σωτήρες”... δεν αφήνω κανέναν να με “σώσει” - αυτός που πάει να σε σώσει είναι ο χειρότερος εχθρός σου... γιατί απλά σε σώζει για να του χρωστάς, κι άμα χρωστάς, κάθε μέρα θα πληρώνεις με τον υποτελή σου θάνατο και ποτέ δεν θα ξοφλάς της μιας στιγμής ζωή που σου’δωσε επειδή κατάφερε να σου κάνει μια γρήγορη τεχνιτή αναπνοή... εννοώ, μια πλύση εγκεφάλου πολλών ταχυτήτων, βασισμένη στην υποβολή του φόβου π.χ: «κόψε το τσιγάρο, θα πάθεις καρκίνο»... Και για να γελάσετε λίγο θα σας αφηγηθώ τούτο το περιστατικό... βρέθηκα σε μια παρέα αντικαπνιστών... μου’χαν πρίξει τα σηκώτια να κόψω το κάπνισμα... ρωτάω «γιατί;», απαντούν: «Θα πάθεις καρκίνο!»... Βγάζω απ’ την τσέπη μου την ιατρική γνωμάτευση και τους την δείχνω λέγοντας: «ορίστε, έχω καρκίνο, άρα καταρρέει ο βασική αιτιολογία σας να κόψω το κάπνισμα...»... στραβοκοιτάχτηκαν κι ύστερα δειλά δειλά, αναβάθμισαν τον φόβο λέγοντας: «κόψε το τσιγάρο γιατί θα πεθάνεις...»... Τότε τους είπα «αυτό θα’ πρεπε να προβληματίζει τους κληρονόμους μου που θα πληρώσουν την κηδεία... Εγώ, τί θα πάθω αν πεθάνω;». Πιστέψτεμε, ούτε ένας δεν ήξερε να μου πει «τί θα πάθω αν πεθάνω»! Από παιδί, έκανα αυτό το προκλητικό ερώτημα όταν άκουγα πως κάποιος πέθανε: «Τί έπαθε που πέθανε;»... απαντούσαν: «Πέθανε, αυτό έπαθε»... χμ... δηλαδή τί έπαθε;... Τι να απαντήσουν, αφού αυτός που πεθαίνει δεν παθαίνει απολύτως τίποτα, οι άλλοι πίσω του παθαίνουν που δεν αντέχουν την απώλεια του γιατί η απώλεια του, χαλά τις δικές τους ισορροπίες... Κι εξάλλου, δεν υπάρχει θάνατος...η ύλη είναι ύλη – δεν καταστρέφεται... Το αίμα του νεκρού σαπίζει, αλλά γεννά μικρόβια... ! Αλλά με ρωτήσατε σε τι αντιστέκομαι κι εγώ σας λέω άλλα των άλλων... αφού κάνω του κεφαλιού μου, κι αυτό μια μορφή αντίστασης είναι κατά της συνοχικής σκέψης...

Δημήτρης Βαρβαρήγος = Υπάρχει κάτι που θεωρείτε άφθαστο;

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη =  Άφθαστο θεωρώ την γνώση της σύλληψης του σύμπαντος κόσμου. Όσα φθάνει ο άνθρωπος είναι «καθημερινές συναναστροφές»∙ τίποτα δηλαδή «εκτός ορίων του». Το θέμα είναι πόσο κανείς βασανίζεται από ό,τι θεωρεί «άφθαστο», ή το πόσο γοητεύεται απ’ αυτό! Σ’ ό,τι με αφορά, γοητεύτηκα απ’ την άφθαστη γνώση του συμπαντικού «υπάρχω», δεν βασανίστηκα∙ όταν συνειδητοποίησα πως είναι μια γνώση που κανείς θνητός δεν θα την κατακτήσει ποτέ, κατάλαβα και τα όρια της ανθρώπινης διάνοιας κι έμεινα να θαυμάζω την γνώση που δεν άγγιξα, ακριβώς όπως ένα παιδί θαυμάζει τ’ άστρα που ποτέ δεν αγγίζει...

Σας ευχαριστώ ολόθερμα για τις ευφυέστατες ερωτήσεις σας που με έκαναν να καβαλίσω λίγο κι εγώ το καλάμι... Τώρα θα πρέπει να κατέβω όμως απ’ αυτό, γιατί μου χρειάζεται αδιαφορία καθώς είμαι στην τελική ευθεία του θανάτου μου... Μόνο με αδιαφορία μπορείς στ’ αλήθεια να πληρώσεις τον βαρκάρη της Αχερουσίας λίμνης, ει δ’ αλλέως κινδυνεύεις να μην περάσεις «απέναντι» ποτέ...

Κατερίνα Ν. Θεοφίλη

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Οι ερωτήσεις της συνέντευξης έγιναν τον Δεκέμβρη 2008. Οι απαντήσεις δώθηκαν τον Οκτώβρη 2009. Η συνέντευξη δημοσιεύεται πρώτη φορά ηλεκτρονικά τον Νοέμβριο 2010. Η συνέντευξη δημοσιεύεται έντυπα στον τόμο ''Τέχνη του Κόσμου'' 2013.